Kazania ks. Grzegorza Jana Zdziewojskiego wydane

Kazania ks. Grzegorza Jana Zdziewojskiego z Łasku wyszły z mroku niepamięci. Dwadzieścia lat pracy poświecił im dr Jan Rodak. Przetłumaczył ze starej łaciny rękopiśmienne teksty, powstałe w latach 1640-1644, opatrzył wstępem i bogatymi przypisami. Promocja książki, połączona z wykładem przybliżającym postać świątobliwego ks. Zdziewojskiego odbyła się 15 listopada 2019 r. w Spichlerzu Książki w Brzeźnicy. W Tłuczani na Nowsiu (gmina Brzeźnica) znajduje się drewniany kościółek  z lat 1663-1664, jedyny który pozostał z kilku ufundowanych przez ks. Zdziewojskiego.

Niepublikowane dotąd teksty kazań z okresu pracy w parafii Wilamowice znajdowały się w archiwum parafialnym w Pisarzowicach. Wyjątkowym zabytkiem literatury polskiej zainteresował się ks. Janusz Gacek – rodem z Nowych Dworów, który objął tam funkcję proboszcza w 1991 r. Kiedy do parafialnego archiwum zapukał historyk literatury Jan Rodak, obdarzył go z czasem dużym zaufaniem. Współpraca procentuje. Dr Jan Rodak wydał m.in. rozprawę „Schola et ambona. Z dziejów kaznodziejstwa i duszpasterstwa parafialnego w kościele pisarzowickim (do roku 1680)”, Bielsko-Biała 2012.

W 2019 r. zostały wydane „Kazania Grzegorza Jana Zdziewojskiego
z Łasku, t. 1: Kazania wilamowickie (1640-1644)”. Dodatkowo w publikacji zamieszczono, sporządzony przez ks. Zdziewojskiego spis ludności wsi Wilamowice z 1642 r., który odzwierciedla m.in. obowiązujące na wsi zróżnicowanie społeczne wśród chłopów, ze względu na stan posiadania ziemi: kmiecie, zagrodnicy, chałupnicy, komornicy. Książkę wydało Wydawnictwo „Scriptum” z Krakowa, a nakład sfinansowała Gmina Wilamowice. Edytor i wybitny badacz spuścizny ks. Zdziewojskiego dr Jan Rodak zadedykował opracowane dzieło ks. prałatowi Michałowi Bogucie z okazji Złotego Jubileuszu kapłaństwa (1968-2018) oraz 40. lat posługi duszpasterskiej w Wilamowicach. Ksiądz prałat wyróżnia się dużą wrażliwością i jest orędownikiem kultu ks. Grzegorza Jana Zdziewojskiego. Podczas spotkania w Spichlerzu Książki wyraził uznanie i wdzięczność za pracę wykonaną przez dra Rodaka. Powiedział, że kazania ks. Zdziewojskiego czekały blisko 400 lat na takiego historyka jak dr Jan Rodak.

Wydanie, dotąd niepublikowanej, rękopiśmiennej spuścizny staropolskich kazań ks. Zdziewojskiego jest wydarzeniem w historii literatury. Do publikacji trafiło 36 kazań, a jest ich znacznie więcej. Teksty są unikatowe, ponieważ ich treść była adresowana do chłopów, do warstw najuboższych. Stanowią materiał źródłowy do opisu zjawisk i przemian zachodzących na polskiej wsi w okresie kontrreformacyjnym. Brakuje takich opracowań. Dr Rodak określa ks. Zdziewojskiego mianem „Skarga” ubogich. Poprzez tę analogię podkreśla wielkość postaci i dar oratorski. Piotr Skarga budził sumienia szlachty i możnych tego świata.

Ks. Zdziewojski był obrońcą uciśnionych i wskazywał niesprawiedliwości społeczne. Jego głos był słyszalny. Należał do grona profesorów Akademii Krakowskiej. Głosząc kazania w Krakowie, zdobył sławę oratorską. Wykorzystał to mądrze biskup Jakub Zadzik i skierował ks. Zdziewojskiego do najbardziej sprotestantyzowanej części Małopolski. Pierwsze został kaznodzieją oświęcimskim, a następnie pełnił funkcję proboszcza w parafiach na pograniczu śląsko-małopolskim. Tam na nowo organizował parafie, głosił kazania, poznawał ludzi, pomagał im i w konsekwencji przywracał lud do wiary katolickiej. Idąc po śladach ks. Zdziewojskiego w naszym regionie możemy jego spuściznę odkrywać m.in. w: Krakowie, Oświęcimiu, Wilamowicach, Pisarzowicach, Kętach, Tłuczani.

 U schyłku życia zamieszkał w Kętach i tam został  zamordowany. Zabójca upozorował samobójstwo księdza. Dopiero po 14 latach przyznał się do zbrodni. „Wówczas wydobyto z ziemi zwłoki ks. Zdziewojskiego, które cudem Bożym wcale zepsute nie  były. Cud ten przypisano powszechnie nabożeństwu tego świątobliwego kapłana do Najśw. Panny, dla której on kościółek wybudował [w Tłuczani-dod. J.R.] Odtąd zasłynął też ten kościółek i obraz Nawiedzenia Najśw. Panny”. (cytat ze wstępu Jana Rodaka do: „Kazania Grzegorza Jana Zdziewojskiego z Łasku”).

Bardzo dziękuję dr. Janowi Rodakowi za wieczór autorski w Spichlerzu Książki w Brzeźnicy. Wyrażamy słowa podziękowania za możliwość podziwiania zabytków piśmiennictwa, w tym oryginału rękopiśmiennych kazań ks. Zdziewojskiego i inwentarzy parafialnych opatrzonych na okładce ekslibrisem ks. Zdziewojskiego. Dziękuję wszystkim, którzy wzięli udział w spotkaniu, w tym czcigodnym Księżom, Burmistrzowi Wilamowic Marianowi Treli, gościom spoza naszej gminy, Wójtowi Gminy Brzeźnica Bogusławowi Antosowi i mieszkańcom gminy Brzeźnica.

Dr Jan Rodak podarował ze swojej puli autorskiej egzemplarze wydanych kazań ks. Zdziewojskiego oraz inne swoje dzieła wcześniej opublikowane. Książki trafią do bibliotek publicznych i będzie je można wypożyczyć. Ponadto wielu mieszkańców miało szczęście i otrzymało książki na spotkaniu. Zachęcam, żeby po przeczytaniu je udostępniać, niech krążą wśród ludzi. Zainteresowanych zakupem informujemy, że książki można kupić w księgarniach internetowych. Polecamy, bo naprawdę warto sięgnąć do solidnie opracowanego i wydanego źródła. Ponadto Burmistrz przekazał Wójtowi egzemplarz wydanej w 2018 r. monografii pt. „Wilamowice 1818-2018 Miasto i ludzie”, autorstwa dr. hab. Macieja Fica, dr. hab. Lecha Krzyżanowskiego, dr. Konrada Meusa. Wójt z kolei odwdzięczył się przekazując książkę „Gmina Brzeźnica: album starej fotografii”, wydaną w 2018 r. Ks. kanonik Janusz Gacek przekazał w darze egzemplarze wydanej w 2019 r. książki pt. „Dzieje Parafii Pisarzowice od zarania do 1945 roku”, autorstwa ks. Juliusza Olejaka – rodaka z Pisarzowic. Książki będą dostępne w bibliotekach publicznych. Do zbiorów trafiła książka napisana przez ks. prałata Stefana Misińca pt. „Z nurtu wspomnień o Janie Pawle II”, zawierająca wiele fotografii, wydana w 2019 r.  

W międzygminnym spotkaniu w Brzeźnicy uczestniczyli.: ks. prałat Michał Boguta z Wilamowic, ks. prałat Stefan Misiniec z Fundacji Szlaki Papieskie z Krakowa, ks. kanonik Franciszek Knapik emerytowany proboszcz parafii w Kętach (na początku lat 80. XX w. wikariusz parafii w Marcyporębie), ks. kanonik Grzegorz Then proboszcz parafii w Starej Wsi, ks. kanonik Janusz Gacek proboszcz parafii w Pisarzowicach, ks. Stanisław Pitek proboszcz parafii w Tłuczani, ks. Marian Bylica rodak z Tłuczani, Burmistrz Wilamowic Marian Trela, Wójt Gminy Brzeźnica Bogusław Antos, sekretarz gminy Tomice Ryszard Górlaczyk, radny Rady Powiatu Wadowickiego Kazimierz Mostowik - dyrektor Centrum Kultury i Promocji w Brzeźnicy, radni Rady Gminy Brzeźnica: Jadwiga Kozioł – Przewodnicząca Rady, Barbara Ewiak, Andrzej Jaskiernia – sołtys Tłuczani, Adam Kutermak, dyrektor Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury w Wilamowicach Aleksander Nowak wraz z zastępcą dyrektora dr Jolantą Danek, Teresa Paździor Przewodnicząca Społecznego Komitetu Ratowania Kościółka w Tłuczani, architekt Beata Lenda – projektantka koordynująca renowację kościołka w Tłuczani, reżyser Jarosław Mańka – twórca m.in. filmu o Piotrze Skardze i trailera filmu o ks. Grzegorzu Zdziewojskim i kościołku w Tłuczani (film został wyświetlony podczas spotkania i skomentowany), dyrektor Szkoły Podstawowej w Marcyporębie Krystyna Korus wraz z nauczycielami Ewą Słanią i Zenonem Piotrowskim, nauczycielka ze Szkoły Podstawowej w Tłuczani Aleksandra Góralczyk, organista z kościoła w Brzeźnicy Michał Pasierbek, Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lanckoronie Justyna Młynek-Medoń, Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Brzeźnicy Grzegorz Wojtas, Prezes Stowarzyszenia KGW „Nowoczesna Gospodyni Lucyna Przystał - sołtys Wyźrału, Kazimierz Woźniczka – zastępca Prezesa Stowarzyszenia „Kossowa Od Nowa”, goście z regionu, bibliotekarki z bibliotek publicznych, mieszkańcy gminy Brzeźnica.

Wszyscy uczestnicy spotkania swoją obecnością dali świadectwo szacunku do tradycji i historii, dzięki którym umacniana jest tożsamość kulturowa i religijna regionu. Niech wiedza przekazana nam przez dra Rodaka, przyczyni się do rozszerzania kultu niezwykłego kapłana ks. Zdziewojskiego. Myśli, które zapisał w kazaniach są ponadczasowe i stanowią ważne przesłanie dla współczesnych. Warto było skorzystać z niecodziennej oferty kulturalnej i wziąć udział w wieczorze autorskim z dr. Janem Rodakiem. Dziękuję za współpracę.

Wiesława Jarguz

Dr Jan Rodak prezentuje oryginał kazań ks. Grzegorza Jana Zdziewojskiego z Łasku.

Ks. prałat Michał Boguta, proboszcz parafii w Wilamowicach w latach 1977-2016. Brał czynny udział w procesie wynoszenia na ołtarze arcybiskupa lwowskiego św. Józefa Bilczewskiego ur. w Wilamowicach w 1860 r.

Ks. kanonik Janusz Gacek, proboszcz parafii w Pisarzowicach.

Burmistrz Wilamowic wraz dr Jolantą Danek przekazali w prezencie dr. Janowi Rodakowi i jego żonie album o dziedzictwie kulturowym Wilamowic i lalkę w regionalnym stroju wilamowickim.

Burmistrz Wilamowic i Wójt Gminy Brzeźnica wymieniają się publikacjami, prezentującymi gminy, którymi zarządzają.

Na spotkaniu można było otrzymać publikacje dotyczące gminy Brzeźnica, kto jeszcze jest zainteresowany to zapraszamy do Spichlerza Książki w Brzeźnicy. Książki można zdobyć na własność, potwierdzając odbiór podpisem. Nie są przeznaczone do sprzedaży.

Zakończenie spotkania, wspólne podziękowania dla dr. Jana Rodaka od gminy Brzeźnica i gminy Wilamowice.

Link do fragmentu filmowej relacji.