ZABYTKI SAKRALNE I ŚWIECKIE:

KOŚCIOŁY
DWORY
BUDYNKI 
KAPLICZKI PRZYDROŻNE

KOŚCIÓŁ PW. ŚW. MARCINA W MARCYPORĘBIE 

Pierwsze zapisy o parafii pw. św. Marcina w Marcyporębie pochodzą z 1335 r., a dotyczą poboru świętopietrza. Historia wsi i kościoła związana jest z rycerskim rodem Radwanitów. Założycielem wsi był Marek Radwanita herbu Radwan. Współcześnie parafia obejmuje trzy miejscowości: Marcyporębę, Kopytówkę, część Nowych Dworów. Natomiast do lat 80. XX w. do parafii w Marcyporębie należała jeszcze Brzeźnica i Stanisław Górny.

Kościół został zbudowany z drzewa modrzewiowego w 1670 r., jako trzeci z kolei na tym samym miejscu. Świątynia zaliczana jest do tzw. gotyckich kościołów drewnianych ze względu na rozwiązania architektoniczne, takie jak: trójboczne zamknięcie prezbiterium, wysmukłość bryły budowli, półkoliste zakończenie okien i drzwi, półkolisty wykrój tęczy. Najstarszym zabytkiem w kościele jest gotycki krzyż z połowy XV w. z rzeźbą Chrystusa, pochodzącą z wcześniejszego kościoła. Obok krzyża umieszczonego na belce tęczowej widnieją nieco późniejsze rzeźby Grupy Ukrzyżowania: z lewej strony Matki Bożej Bolesnej, z prawej św. Jana Ewangelisty oraz klęczącej pod krzyżem św. Marii Magdaleny. Warto zwrócić uwagę na wykutą w kamieniu renesansową chrzcielnicę z 1545 r. Uwagę zwracają organy pochodzące z początku XVIII w. Po renowacji pięknie prezentuje się rokokowa ambona w kształcie wielobocznej czaszy.  Ołtarz główny jest wielokondygnacyjny, bogato złocony, srebrzony oraz polichromowany, pochodzi z II poł. XVII w. W centralnym punkcie retabulum jest umieszczony obraz z 1626 r. z wizerunkiem Matki Boskiej Wniebowziętej, namalowany na desce. W późniejszym czasie na postać Matki Boskiej nałożono barokową sukienkę. Pod zasuwą znajdują się w kolejności dwa obrazy późniejsze, pochodzące z XIX/XX w. – św. Marcina w stroju biskupa i Chrystusa Ukrzyżowanego. W bocznych kwaterach retabulum umieszczone są obrazy z postaciami: św. Szczepana po lewej stronie i św. Wawrzyńca po prawej, pochodzące z XIX/XX w. W ozdobnym zwieńczeniu ołtarza znajduje się wizerunek patrona św. Marcina, obraz pochodzący z II poł. XVII w. Retabulum flankują dwie rzeźby złocone i polichromowane apostołów: św. Piotra po lewej stronie i św. Pawła po prawej. Ołtarze boczne w nawie również są rokokowe. W prawym znajduje się obraz Matki Bożej Różańcowej, a w lewym Matki Boskiej Nieustającej Pomocy. Natomiast w kaplicy jest ołtarz klasycystyczny. W latach 2005-2019 staraniem ks. proboszcza Jana Giądły i parafian przeprowadzona została renowacja najbardziej wartościowych zabytków w kościele. W Marcyporębie tradycyjnie od wieków odbywają się dwa odpusty w lipcu z okazji święta Matki Bożej Szkaplerznej i w listopadzie ku czci św. Marcina. Kościół wpisany jest na Szlak Architektury Drewnianej w Małopolsce. 

KOŚCIÓŁ PW. IMIENIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY W SOSNOWICACH 

Kościółek w Sosnowicach, takiego zdrobnienia używają mieszkańcy, jest kościołem filialnym parafii w Paszkówce. Został ufundowany w pierwszej połowie XVI w. przez ród Strzałów herbu Kotwicz. Pierwsze wzmianki pochodzą z 1598 r. i jest to zapis w aktach wizytacji biskupiej. Świątynia położona jest na wzniesieniu, którego zbocza porośnięte są lasem z zachowanym starym drzewostanem. Kościółek ma konstrukcję zrębową. Zbudowany został według tradycyjnego układu funkcjonalno-przestrzennego: krótkie prezbiterium zamknięte trójbocznie z przyległą zakrystią, nawa kwadratowa, poprzedzona kruchtą. Stropy są płaskie, a ściany oszalowane deskami. Wewnątrz uwagę zwracają trzy ołtarze o charakterystycznych retabulach późnobarokowych z fragmentami klasycystycznymi. W ołtarzu głównym pomiędzy podwójnymi kolumnami umieszczony jest słynący łaskami XVI-wieczny obraz Matki Boskiej Sosnowickiej. Madonna Apokaliptyczna stoi na półksiężycu w promiennej mandorli. Na prawej ręce ma Dzieciątko Jezus, z którym lewymi dłońmi trzymają symboliczne serduszko. Sosnowicka Madonna jest od wieków otaczana czcią wiernych. We wrześniu obchodzone są corocznie uroczystości odpustowe. Wizerunek Maryi w ołtarzu głównym jest zakrywany drugim obrazem przedstawiającym Ukrzyżowanie Pana Jezusa. Nad ołtarzem umieszczona jest płaskorzeźba z wizerunkiem Matki Bożej Różańcowej. W ołtarzu bocznym z lewej strony obraz św. Antoniego Padewskiego z Dzieciątkiem Jezus na lewej ręce. Z kolei ołtarz boczny z prawej strony przedstawia obraz św. Małgorzaty. Stropy są płaskie, a ściany podzielone pseudo-lizenami wspierającymi gzymsy i fryzy. Na początku prezbiterium tuż pod sufitem znajduje się Scena Ukrzyżowania. Wykrój całej tęczy jest szeroki i ujęty ćwierć-kolistymi arkadami z uskokiem. Okazale prezentuje się klasycystyczna ambona. Chór muzyczny wsparty jest na dwóch kolumnach, poprzedzony parapetem z balkonem pokrytym polichromią złożoną z motywów figuralnych i geometrycznych. Bogaty wystrój malarski pochodzi z przełomu XIX i XX w., kiedy to dziedzice Sosnowic – Jakubowiczowie w latach 1899-1903 sfinansowali renowację świątyni. Malowidła akcentują podziały architektoniczne kościoła. Na suficie uwagę zwraca plafon przedstawiający Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny i kartusze Jakubowiczów. Pod posadzką są zakryte zabytki sepulkralne – kamienne płyty nagrobne z XVI w. Jedna rodu Strzałów, bo widnieje na niej herb Kotwicz, a druga przedstawia płaskorzeźbę rycerza z czterema herbami w narożach. Dach kościoła zwieńczony jest wieżyczką w stylu barokowym, z której rozbrzmiewa sygnaturka pochodząca z 1733 r. Na zewnątrz szalunek z desek wyrzynanych w guście szwajcarskim. Kościół na przestrzeni wieków był utrzymywany przez właścicieli dóbr sosnowickich oraz wiernych. W 1982 r. powstał Komitet Odnowy Kościoła, który wspólnie z mieszkańcami Sosnowic, Wielkich Dróg oraz darczyńcami przeprowadził remont i renowację zabytkowej świątyni. Kościół wpisany jest na Szlak Architektury Drewnianej w Małopolsce.

KOŚCIÓŁ PW. NAWIEDZENIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYJI PANNY W TŁUCZANI

Parafia w Tłuczani powstała w 1353 r. Współcześnie we wsi znajdują się dwa kościoły pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. Pierwszy wotywny, drewniany kościółek z XVII w. i drugi, parafialny, murowany z lat 1946-1948. Znana jest też historia trzeciego kościoła, który spalił się 14 października 1943 r. Dzisiaj na jego miejscu stoją stacje drogi krzyżowej. W kościele parafialnym znajduje się ołtarz główny, wyrzeźbiony przez Bogusława Langmana w 1953 r., a w nim umieszczona jest kopia cudownego obrazu Matki Bożej Tłuczańskiej. Oryginalny wizerunek spłonął w pożarze w 1943 r.

Wyjątkowa jest historia drewnianego kościółka na Nowsiu w Tłuczani. Tam wierni doznawali łask uzdrowienia przed wspomnianym wyżej obrazem. Świątynia ufundowana została przez właścicieli wsi Porębskich oraz miejscowego proboszcza ks. dr. filozofii Grzegorza Jana Zdziewojskiego. Przed laty kościółek był bogato wyposażony w obrazy i figury świętych. Cudowny obraz Matki Bożej Tłuczańskiej datowany był na około 1513 r., a przedstawiał spotkanie dwóch kobiet w stanie błogosławionym: Maryi i świętej Elżbiety. Na odpusty przybywali pielgrzymi z całej okolicy. Tłuczań była na szlaku pielgrzymkowym wcześniej niż ufundowano kalwaryjski klasztor. Obraz Matki Bożej Tłuczańskiej przeniesiono w 1837 r. do kościoła parafialnego. Kościółek na przestrzeni wieków zaczął niszczeć, a kradzieże w II połowie XX w. doprowadziły go do opłakanego stanu.

Od 2009 r. Społeczny Komitet Ratowania Kościółka w Tłuczani skutecznie pozyskuje środki finansowe i prowadzi proces renowacji. Wykonano najpilniejsze prace m.in.: podbudowano fundamenty, ustabilizowano budynek, wyprostowano ściany, dach pokryto gontem. Kościółek na Nowsiu jest malowniczo położony, dużo tutaj starych drzew, pośród których wartko szumi potok. Świątynia ma konstrukcję zrębową. Posiada wieloboczne prezbiterium. Ołtarz główny jest późnobarokowy. Chór stoi na dwóch belkach z widocznymi malowidłami. Wieżyczka na sygnaturkę ma kształt barokowy.

W posadzce widoczna jest płyta nagrobna Józefa Paprockiego (1759-1819) - chorążego podlaskiego, dziedzica pobliskiej Kossowej. Jego wnuk Aleksander Wybranowski (1826-1910) był pisarzem. Opublikował wiele opowieści, które oddają życie szlachty, opisują majątki dworskie, przybliżają wydarzenia historyczne. Niemal w każdej z jego książek są fragmenty związane z majątkiem i archiwum jego przodków w Kossowej. Publikacje w formie skanów są dostępne w internecie na stronie: www.polona.pl

KOŚCIÓŁ PW. PRZEMIENIENIA PAŃSKIEGO W PASZKÓWCE

Parafia w Paszkówce do 1966 r. nosiła nazwę parafii pw. Przemienienia Pańskiego w Pobiedrze. Należy do najstarszych, jakie powstały w średniowiecznym korytarzu radwanickim. Zapis Bobedre określający Pobiedr widnieje na wykazie świętopietrza z 1325 r. , które płacił pleban Mathius (Maciej). Na przestrzeni dziejów kościół pw. Wszystkich Świętych został zawłaszczony przez innowierców (1568-1610). Dziedzic okolicznych terenów Adam Paszkowski przekształcił świątynię w tzw. zbór ariański – braci polskich. Po odzyskaniu przez katolików świątynię ponownie konsekrowano i nadano drugie wezwanie Przemienienia Pańskiego.

Obecny kościół zbudowano w latach 1882-1891 w stylu neogotyckim. Powstał na miejscu starego, drewnianego. Początek świątyni dała kaplica Wężyków ufundowana w 1882 r. Kościół został wzniesiony z fundacji Ludwiki z hrabiów Żeleńskich Wężykowej. Zbudowany jest w stylu neogotyckim, wewnątrz znajduje się m.in.: gotycka chrzcielnica, rzeźba Pana Jezusa z XIV w., krzyż z XV w., obraz Matki Boskiej Pocieszenia z XVI w. Zachowana jest polichromia z lat 1953-1955. W oknach liczne witraże z różnorodną symboliką. Uwagę zwracają: unikatowy w skali kraju ołtarz wykuty w pińczowskim kamieniu oraz ambona i chrzcielnica. W prezbiterium króluje obraz Przemienienia Pańskiego namalowany przez Antoniego Gramatykę – ucznia Jana Matejki. Odpust parafialny obchodzony jest w sierpniu.

W XVIII w. ukształtował się podział na Brzeźnicę Malowaną i Radwańską z Pasieką. Dwór w Brzeźnicy Malowanej datowany jest na XVIII w. Niegdyś była to okazała budowla w stylu klasycystycznym z piętrowym ryzalitem. Prostokątna bryła ma dwukondygnacyjną część środkową.W 1818 r. Brzeźnicę Radwańską zakupili Józef Kalasanty i Katarzyna Gorczyńscy z Tarnowa. Po nich odziedziczył dobra oraz odkupił część od swojego rodzeństwa Adam Gorczyński (1805-1876) pisarz i malarz. Rozwinął on gospodarstwo i założył ogród w stylu angielskim. Po nim odziedziczył Brzeźnicę w 1876 r. syn Bronisław. W 1913 r. wnuk Adama - Zygmunt Gorczyński zjednoczył Brzeźnicę Malowaną i Brzeźnicę Radwańską. W czasie II wojny światowej majątkiem zarządzali Niemcy, a później na podstawie dekretu z 1947 r. dobra Gorczyńskich zostały upaństwowione i rozparcelowane. Dworskie zabudowania były wykorzystywane przez Gminną Spółdzielnię Samopomoc Chłopska w Brzeźnicy. Współcześnie dwór i park stanowią własność prywatną.

SPICHLERZ KSIĄŻKI  W BRZEŹNICY

Murowany spichlerz powstał w I połowie XIX w. jako obiekt gospodarczy w majątku dworskim Gorczyńskich. Po upaństwowieniu dóbr dworskich był podobnie jak dwór zarządzany przez GS w Brzeźnicy. Służył na magazyn ziarna. Po 1989 r. nie podzielił losu dworu, tylko pozostał w rękach samorządu. W 2013 r. wykorzystując środki z funduszy unijnych, gmina Brzeźnica  przeprowadziła  renowację. Oryginalnie odrestaurowany budynek przeznaczono na siedzibę Gminnej Biblioteki Publicznej w Brzeźnicy. Dawne tradycje i nowe funkcje spichlerza oddaje nazwa jaką przyjęto: Spichlerz Książki w Brzeźnicy.

Pałac w Paszkówce zbudowano w latach 1865-1870 na zlecenie Leonarda Wężyka i jego żony Ludwiki z Żeleńskich. Autorem projektu był krakowski architekt Feliks Księżarski. Zastosował tutaj styl neogotycki, podobnie jak w bryle kościoła  w Pobiedrze, który także projektował. Nad wejściem do pałacu jest ozdobna loggia, a na jej szczycie kartusz z herbami rodowymi: Wąż – Wężyków i Ciołek - Żeleńskich. Od wschodniej strony wznosi się wieża. Po II wojnie światowej, kiedy majątek rozparcelowano funkcjonowały tutaj kolejno: szkoła, ośrodek zdrowia, dom wypoczynkowy. Naprzeciwko pałacu znajduje się murowany spichlerz, który został przebudowany i pełni funkcje hotelowe. Tuż za nim jest pałacowy staw. Pałac otoczony jest parkiem, który został założony w drugiej połowie XVIII w. w stylu włoskim. Wśród starych drzew są okazałe pomniki przyrody. Na kopcu usypanym na ziemnej piwnicy rosły dawniej konwalie, które wykorzystywano do sporządzania leczniczej nalewki. Piwniczka służyła jako spiżarnia dla win, a dzisiaj jest także tarasem widokowym.

Staropolski dwór folwarczny w Sosnowicach ma cechy obronne pomimo, że był wielokrotnie przebudowywany. Datowany jest na XVII w. Z Sosnowicami związany był ród Strzałów, herbu Kotwicz, wywodzący się z Moraw. Na początku XV w. Piotr Strzała kupił sąsiadujące ze sobą folwarki: Gorzutkowice, Sosnowice, Krzęcin i Facimiech. Sosnowice stały się gniazdem rodowym Strzałów. Do znanych osób w XVI w. należeli: Mikołaj Strzała - sędzia zatorski, Piotr Strzała - starosta oświęcimski. W czasach reformacji niektórzy Strzałowie byli wyznawcami arianizmu i  zachowały się zapisy, że założyli we dworze zbór. Uważani są za fundatorów kościółka w Sosnowicach, datowanego na XVI w. Z czasem majątek dworski przejmowali inni właściciele. Do ostatnich należą: Mieczysław Jakubowicz w XIX w. i Jan Brandys w okresie międzywojennym. Dwór stanowi własność prywatną i wnętrza nie są udostępniane do zwiedzania. 

Dwór w Kopytówce zbudowany został około 1870 r. przez Józefa Bauma i jego żonę Walerię z Duninów herbu Łabędź. Budynek ma cechy klasycystyczne i neogotyckie. Wyróżniają go: gzyms kordonowy dzielący kondygnacje, trzy wieże, portyk na drewnianych słupach od północy, łuki w kształcie oślich grzbietów nad oknami. Józef Baum (1821-1883) był spolonizowanym austriackim baronem, polskim patriotą. Działał dla rozwoju ziemi wadowickiej, jako poseł na sejm krajowy we Lwowie i marszałek powiatu wadowickiego. Do czasów II wojny światowej przed wadowickim sądem stał jego pomnik. W czasach jego urzędowania powstał w Wadowicach sąd i wzniesiono gimnazjum. Pochowany został w rodzinnym grobowcu Baumów za kościołem w Marcyporębie. Po śmierci Walerii Baumowej w Kopytówce gospodarowali jej krewni Duninowie rodem z Głębowic. Obok dworu zachowały się bardzo zniszczone zabudowania: spichlerz, fragment oficyny, ruiny oranżerii, stajnie. W czasach świetności dwór otoczony był pięknym ogrodem i parkiem.

DWÓR W KOSSOWEJ

Zbudowany w 1908 r. przez Zygmunta Jaworskiego dwór w Kossowej ma wieloboczną bryłę, składającą się z segmentów. W sąsiedztwie znajdują się przebudowane budynki użytkowe, pozostałe po dawnym gospodarstwie. Do dworu przylega park ze starodrzewem. Miejsce ma długą historię, bo od czasów średniowiecza istniał w Kossowej folwark Porębskich. W literaturze czytamy o modrzewiowym dworze wybudowanym w 1743 r. przez Annę Tęgoborską. W spadku majątek przeszedł w ręce Paprockich. Od Mikołaja Dąbskiego kossowskie dobra zakupił w 1901 r. dr Zygmunt Jaworski – wykształcony w dziedzinie rolnictwa. Po II wojnie światowej majątek rozparcelowano. Współcześnie mieści się tutaj ośrodek zdrowia.

W latach 1882-1884 zbudowano linię nadwiślańską Kraków – Oświęcim. Kolej ta była połączona z magistralą Kraków –Lwów w celu dalszej dogodnej komunikacji z Wiedniem. W Brzeźnicy pierwszy parowóz pojawił się 1 sierpnia 1884 r. Pociąg rozwijał prędkość 30 km/h, a podróż z Krakowa do Brzeźnicy trwała dwie godziny. Budynki stacji kolejowych powstawały równocześnie z oddawaniem poszczególnych odcinków. W 1890 r. zbudowano drugi tor kolejowy. W latach 90. XX w. zaczęła obniżać się rentowność transportu kolejowego. Ograniczono kursy pociągów, a w konsekwencji zawieszono linię przewozów pasażerskich. W 2013 r. budynek stacji PKP przejęła na własność gmina Brzeźnica. Pozyskano fundusze ze środków województwa małopolskiego. W dniu  24 września 2019 r. uroczyście otwarto Centrum Komunikacji Zbiorowej w Brzeźnicy, którego częścią jest odrestaurowany budynek dworca.  

WYKAZ KAPLICZEK PRZYDROŻNYCH W GMINIE BRZEŹNICA

Bachorowice

1. Kapliczka z XIX w. pod Trawną Górą, tzw. słupowa z wnękami, zbudowana z kamieni, bielona na biało, nakryta daszkiem z krzyżem na szczycie. Na wskutek przeprowadzonych prac remontowych na początku XXI w. straciła dawny wygląd.

2. Krzyż na dawnym cmentarzu, kolejny w tym samym miejscu. Postawiony w czasie epidemii cholery w 1860 r.

Bęczyn

1. Figura Najświętszej Marii Panny Różańcowej, fundowana przez Marię i Piotra Dyrgów, poświęcona w 1920 r.

2. Figura Najświętszej Maryi Panny Różańca Świętego w Bęczynie z 1868 r. (na południu wsi).

3. Kapliczka murowana tzw. domkowa, pw. Matki Boskiej Różańcowej, fundowana  w 1835 r. przez Pawła i Franciszkę Warmuzów (przysiółek Łysa Góra).

4. Figura Królowej Różańca Świętego w Bęczynie z 1899 r., wokół metalowe ogrodzenie, fundowana przez Wojciecha i Józefa Orzechowskich (przysiółek Łysa Góra)

5. Grota Matki Bożej Niepokalanie Poczętej. 

6. Kapliczka pw. Bożego Miłosierdzia na Drabożu, fundowana w 2001 r.

7. Krzyż w pobliżu dawnego dworu, kolejny na tym samym miejscu, otoczony ogrodzeniem. Współcześnie w sąsiedztwie Centrum Sportowo-Rekreacyjnego w Bęczynie, gdzie siedzibę ma PUKS „Pobiedr”.

8. Kapliczka „Na cześć Najświętszej Pannie Maryi z 1927 r., fundowana przez Franciszka i Katarzynę Wyrów (przysiółek  Draboż).

9. Kapliczka skrzynkowa z figurą Matki Bożej i obrazkiem Matki Bożej Kalwaryjskiej, na drewnianym palu, na granicy Bęczyna i Przytkowic

Brzezinka

1. Kaplica pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.

Brzeźnica

1. Figura Matki Bożej, kamienna, malowana, fundowana w 1930 r. przez Zygmunta Gorczyńskiego, stoi tuż przy drodze do ZSP w Brzeźnicy.

2. Figura Św. Antoniego Padewskiego w parku podworskim,  zbudowana z piaskowca,  pocz. XIX w., odrestaurowana w 2008 r.

3. Figura św. Floriana, na posesji państwa Sękiewiczów,  pocz. XIX w., przez konserwatora datowana na 1820 r., odnawiana systematycznie.

4. Kaplica murowana, tzw. domkowa, z 1848 r., fund. przez Tomasza Żurka, wewnątrz był obraz Najświętszej Maryi Panny i rzeźbiona figura Pana Jezusa (przysiółek Pasieka).

5. Figura Najświętszej Maryi Panny w ogrodzie przy drodze prowadzącej w kierunku przeprawy promowej na Wiśle (przysiółek Pasieka).

6. Figura Serca Pana Jezusa, poświęcona 15 kwietnia 1901 r., fundowana przez Marię i Franciszka Kasperowiczów (przysiółek Dębina).

7. Krzyż żeliwny na kamiennym postumencie, z 1868 r., (przysiółek Dębina).

8. Figura Pana Jezusa Nazareńskiego, z 1811 r., przy drodze krajowej nr 44, ufundowana przez urzędnika pocztowego Kazimierza Leśniaka, który był wówczas właścicielem terenu.

9. Figura kamienna z gzymsami, na szczycie nisza, a w niej krzyż, z 1868 r., przy drodze krajowej nr 44. Fundatorką była Barbara Grayny.

10. Figura Matki Bożej na prywatnej posesji w pobliżu Kanału Łączany-Skawina, ufundowana w połowie XX w. przez rodzinę Cholewów.

Chrząstowice

1. Kapliczka tzw. skrzynkowa, zawieszona na drzewie niedaleko kościoła, kolejna na tym samym miejscu. Pierwsza powstała w 1940 r. z inicjatywy Ludwika Gacka.

2. Figura Matki Bożej, umieszczona w grocie z kamienia rzecznego, przy drodze w pobliżu kościoła.

3. Krzyż metalowy na przysiółku Chrząstowice-Góra w miejscu pochówku ofiar cholery z drugiej połowy XIX w.

Kopytówka

1. Figura św. Józefa z dzieciątkiem, zbudowana z kamienna, fundowana w 1901 r. przez Walerię Baumową z Duninów herbu Łabędź, dziedziczkę dóbr w Kopytówce.

2. Drewniany krzyż w miejscu dawnego z 1920 r., którego twórcą był Józef Kociara rzeźbiarz ludowy z Bachorowic.

3. Figura Matki Bożej Kalwaryjskiej, ufundowana przez Jana, Błażeja, Marię Bolków w 1909 r.

4. Kaplica Matki Bożej Kalwaryjskiej, wybudowana w 2002 r., tzw. domkowa, ufundowana przez Joannę Kubas przy współpracy mieszkańców Kopytówki.

5. Kapliczka z figurą Ojca Pio, stoi przy drodze wewnętrznej we wsi, ufundowana w 2006 r. przez rodzinę Globiszów.

Kossowa

1. Kaplica tzw. domkowa w parku podworskim, murowana, z XIX w. (wg oceny konserwatorów) . Natomiast wg wspomnień byłego ogrodnika dworskiego z Kossowej kapliczka została wybudowana na pocz. XX w. przez Jaworskiego, ówczesnego właściciela dworu i parku. Kapliczka jest widoczna z drogi krajowej nr 44.

 2. Krzyż żeliwny, wokół metalowe ogrodzenie, stoi przy skręcie do Ośrodka Zdrowia. Wcześniej był tam krzyż dębowy, ufundowany na końcu XIX w. przez Mikołaja Dąbskiego. 

3. Kapliczka słupkowa, biała, z wnękami, w środku figury świętych, przy drodze krajowej nr 44, niedaleko skrętu do Tłuczani, ufundowana najprawdopodobniej przez Józefę i Walentego Lempartów na początku XX w.

4. Kapliczka nadrzewna, malutka, kolejna na starej dzikiej czereśni. Usytuowana tuż przy ścieżce, która wiodła do kościoła w Tłuczani. 

5. Figura z piaskowca, fundowana - wg inskrypcji wykonanej podczas konserwacji -przez gminę Kossowa w 1903. Według ustnych przekazów fundatorem była rodzina Dankiewiczów pod koniec XIX w.

6. Figura Matki Bożej Miłosierdzia na prywatnej posesji, poświęcona przez ks. Józefa Mrowca na pocz. lat 90. XX w.

7. Krzyż betonowy z lat 70. XX w., z drewnianym wizerunkiem Chrystusa. Postać Jezusa z drzewa lipowego, pochodzi z wcześniejszego drewnianego krzyża z pocz. XX w.

8. Krzyż betonowy z mosiężną Pasyjką z 1944 r. na prywatnej posesji,  fundowany przez Franciszka Polusa w podzięce za powrót z II wojny światowej.

Łączany

1. Figura kamienna Matki Bożej z 1939 r., stoi na prywatnej posesji, polichromowane rzeźby i płaskorzeźby świętych.

2. Figura Pana Jezusa,  usytuowana w ogrodzie na prywatnej posesji,  niedaleko szkoły.

3. Kapliczka tzw. domkowa na przysiółku Doły, na prywatnej posesji. 

4. Czarny metalowy krzyż nad Wisłą na przysiółku Zagroda. Kolejny na tym samym miejscu, co najmniej od XIX w.. Postawiony w intencji ochrony wsi przed wylewami Wisły.

 5. Kapliczka z figurą Matki Bożej, znajduje sie na prywatnej posesji niedaleko stopnia wodnego (przysiółek Stara Wieś).     

Marcyporęba

1. Krzyż, z lat 30. XX w., żeliwny, ufundowany przez rodzinę Siwków, usytuowany niedaleko granicy pomiędzy wioskami Marcyporęba - Nowe Dwory.

2. Figura fundowana przez rodzinę Turków w XVII w., bardzo zniszczona, obecnie na prywatnej posesji. Kiedyś na cokole stała figura św. Józefa.

3. Kamienna figura z piaskowca z XIX w. z rzeźbami i płaskorzeźbami świętych, na szczycie był kamienny krzyż, a wokół żeliwne, kute ogrodzenie. Figura zniszczona najbardziej ze wszystkich na terenie gminy Brzeźnica, zaniedbana. Pozostałość jeszcze świadczy o jej dawnej okazałej formie.

4. Kapliczka, tzw. domkowa, murowana, nakryta dachem dwuspadowym, fundowana najprawdopodobniej w XVIII w., odnowiona w 2003 r., (przysiółek  Popielizna).

5. Figura kamienna Najświętszej Maryi Panny na Górze Jurczakowej, ufundowana w 1908 r. przez Wojciecha i Katarzynę Jurczakówm

6. Kapliczka zwana Upadkiem, znajduje się za lasem od strony Kalwarii Zebrzydowskiej, biała, słupowa, z XIX w., ufundowana przez rodzinę Sumerów, odnowiona w 2008 r. przez okolicznych sąsiadów.

7. Krzyż na rozstaju leśnych dróg, na przysiółku Nowa Wieś.

8. Kapliczka murowana, tzw. domkowa na tzw. Koskowej Górze, na przysiółku blisko Gragowici, fundowana w XIX w. przez Antoniego Pamułę. Człowiek ten był we wsi zamożniejszym kmieciem. Należało do niego co najmniej kilkanaście hektarów ziemi. Po sprzedaniu pól, znaczną cześć środków finansowych zawiózł do Rzymu. Kapliczka odnowiona na pocz. XXI w. przez obecnych sąsiadów tego miejsca. 

9. Drewniany krzyż, za kapliczką na Koskowej Górze, fundowany na pamiątkę 3 maja 1791 r., kolejny na tym samym miejscu.

10. Kamienna figura Chrystusa Cierniem Koronowanego na cokole z piaskowca, z 1864 r., na prywatnej posesji.

11. Kamienna figura św. Floriana na wzniesieniu obok Kościoła w Marcyporębie, z 1902 r.

12. Krzyż misyjny na prywatnej posesji, dawniej należącej do rodziny Wiechciów.

13. Drewniany rzeźbiony krzyż z 1887 r., fundowany przez Michała Rzepkę, przez lata dbała o miejsce Ludmiła Garlej.

14. Kamienna Figura Matki Bożej Niepokalanie Poczętej z 1960 r., fundowana przez Marię Baran, niedaleko przysiółka Podlesie, należącego do Brzeźnicy. 

15. Figura Matki Bożej w ogrodzie zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu.

16. Kapliczka skrzynkowa na drewnianym słupie, stoi na skrzyżowaniu wewnętrznych dróg, prowadzących z Marcyporęby w stronę przysiółka Podlesie w Brzeźnicy.

17. Figurka Matki Bożej na prywatnej posesji, ufundowana przez rodzinę Gonciarczyków  w latach 90. XX w. 

Nowe Dwory

1. Krzyż z 1920 r., drewniany, rzeźbiony, ufundowany przez rodzinę Skrzyńskich, stoi przy drodze powiatowej niedaleko Domu Ludowego.

2. Kapliczka drewniana, stoi na rozstaju dróg w przysiółku Gorki.

Paszkówka

1. Figura św. Jana Nepomucena, ufundowana w 1788 r. w pobliżu stawów i Pałacu w Paszkówce.

2. Figura Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej, znajduje się przy drodze w sąsiedztwie szkoły. 

3. Figura Matki Bożej na postumencie z piaskowca z wizerunkami świętych, stoi niedaleko skrzyżowania dróg prowadzących do Paszkówki, Przytkowic, Bęczyna.

4. Figura Matki Bożej Królowej Polski, ufundowana przez Antoniego i Annę Śliwów w 1936 r. (przysiółek Stara Wieś).

5. Kapliczka Matki Boskiej, ufundowana przez Jana Śliwę w 1904 r. (przysiółek Zastawie).

6. Kapliczka św. Floriana, drewniana przy kościele w Paszkówce. Figura świętego datowana na okres baroku.

7. Kapliczka Dzieciątka Jezus przed budynkiem dawnej tzw. Wikarówki, dzisiaj Dom Integracji Społecznej w Paszkówce. 

8. Drewniany Krzyż Jubileuszowy z 1950 r., odnowiony w 2000 r., przy skrzyżowaniu dróg obok pawilonu sklepowo-usługowego.

9. Krzyż Misyjny – drewniany z 1994 r. przy drodze niedaleko cmentarza.           

10. Kapliczka Matki Bożej na granicy Paszkówki i Jaśkowic, postawiona w miejscu dawnego drewnianego krzyża, fundowana przez Wojciecha i Marię Cichoniów.

Sosnowice

1. Figura Najświętszej Maryi Panny w przeszklonej gablocie na betonowym postumencie. Ufundowana w 1971 r. przez Władysława Pawłowskiego.

2. Figura św. Floriana z 1878 r. Zbudowana z piaskowca, słupowa, polichromowana, trzykondygnacyjna. Stoi w centrum wsi, obok skrzyżowania dróg z Paszkówki i Wielkich Dróg.

3. Figura Matki Boskiej z XIX/XX w. przed kościółkiem pw. Imienia Najświętszej Maryi Panny w Sosnowicach.

4. Kapliczka Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej, ufundowana 3 maja 1949 r.

5. Krzyż drewniany, co najmniej drugi na tym samym miejscu, odrestaurowany 4 czerwca 1978 r. Na prywatnej posesji w centrum wsi, niedaleko Domu Strażaka. 

6. Figura Matki Bożej, znajduje się na prywatnej posesji, ufundowana w poł. XX w.

7. Figura w formie słupowej z trzema wnękami u góry, wewnątrz których umieszczone są figurki świętych, zakończona krzyżem.

Tłuczań

1.  Figura św. Jana Nepomucena z 1932 r., fundowana przez Jana i Annę Kałużów na działce, gdzie stoi budynek dawnej szkoły z 1908 r., centrum wsi w sąsiedztwie kościoła.

2. Figura zwieńczona krzyżem, kamienna, w przysiółku Dział, ufundowana w 1940 r. przez Józefa Woźniczkę.

3. Kaplica na cmentarzu z 1853 r.

4. Kapliczka biała, słupkowa, w przysiółku Pańskie Pola, w sześciu wnękach figury świętych, fundowana na przełomie XIX/XX w. w sąsiedztwie dawnego folwarku.

 5. Kaplica tzw. domkowa, ufundowana w 1904 r. przez Stanisława Witka, przysiółek Dział.  

6. Kapliczka obok kościoła parafialnego, przy zakręcie drogi, przebudowana  w latach 90 XX w.

7. Krzyż żeliwny przy drodze do Wadowic. Kolejny na tym samym miejscu, pierwszy drewniany był z pocz. XX w.

Wyźrał

1. Kapliczka słupkowa Matki Bożej, fundowana w 1957 r. z inicjatywy Koła Gospodyń Wiejskich.

2. Kapliczka na granicy Wyźrału i Witanowic, powstała w latach 30 XX w.

3. Krzyż drewniany, kolejny na tym samym miejscu na prywatnej posesji.       

Opracowanie: Wiesława Jarguz – Gminna Biblioteka Publiczna w Brzeźnicy, 2010-2020 r.