Żołnierze wyklęci - gmina Brzeźnica
1 marca Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Przywołujemy pamięć o zapomnianych żołnierzach z gminy Brzeźnica z powiatu wadowickiego. Ofiarnie przeciwstawiali się niemieckiej agresji, a później okupacji sowieckiej i reżimowi komunistycznemu. Różnie potoczyły się ich losy. Jedni uratowali życie, ale zapłacili za to cenę emigracji z Ojczyzny. Inni natomiast doświadczyli komunistycznych więzień, szykan i prześladowań. Zostali wyklęci, ale są bohaterami, bo byli niezłomni w ciężkich czasach wojny i PRL. Opisujemy ludzi, którzy działali w 3 Pułku Strzelców Podhalańskich Oddział Partyzancki ,,Harnaś” AK, wchodzącym w skład Grupy Operacyjnej AK "Śląsk Cieszyński".
 |
Ppor. Piotr URBAŃSKI, ps. ,,Pedro” ,,Kaczka”.
Grupa bojowa 3 Pułku Strzelców Podhalańskich Oddział Partyzancki ,,Harnaś” AK.
Syn Piotra i Petroneli z domu Chrzan.
Ur. 24.06.1913 r. w Bolesławcu, pow. Wieluń.
Pochodził z rodziny chłopskiej, miał wykształcenie średnie.
Do Brzeźnicy przybył w 1937 r. albo 1938 r. i był funkcjonariuszem Policji Państwowej do wybuchu II Wojny Światowej. W czasie okupacji niemieckiej pracował w tzw. „granatowej policji”. Równocześnie był żołnierzem AK i aktywnie działał w konspiracji. Jego zadaniem była ochrona płk. Franciszka Faixa - ,,Turni”.
W 1943 r. Piotr Urbański ożenił się z Heleną Siwek z Marcyporęby.
Helena i Piotr Urbańscy wyemigrowali do Katowic w czerwcu 1945 r. Mieli troje dzieci, w tym jedną córkę. Piotr Urbański pracował w Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Katowicach w Wydziale Aprowizacji, jako kierownik referatu do dnia 18.07.1948 r. Następnie od dnia 4.10.1949 do dnia 17.10.1950 r. pracował w Spółdzielni Spożywców w Katowicach.
Wiosną 1949 r. na terenie Katowic wspólnie z innymi żołnierzami niezłomnymi założyli nielegalny związek pod nazwą ,,Komitet Wolnych Polaków”. Nie godzili się na nowy ustrój, jaki wprowadzono w PRL. Inicjatywa została uznana za wrogą działalność polityczną.
Piotr Urbański został aresztowany 18.10.1950 r. przez funkcjonariuszy Bezpieczeństwa Publicznego w Katowicach. Został skazany wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Katowicach dnia 20.07.1951 r. na karę 12 lat więzienia, utratę praw publicznych, obywatelskich i honorowych przez 5 lat oraz przepadek całego mienia skazanego. Był internowany w więzieniach: 4 lata we Wronkach, 2 lata w Strzelcach Opolskich, w tym praca w kamieniołomach.
Helena i Piotr Urbańscy już nie żyją.
 |
Helena URBAŃSKA, ps. „Stokrotka”
Helena Urbańska z domu Siwek była córką Marii i Franciszka Siwków z Marcyporęby. Franciszek Siwek był długoletnim kościelnym w kościele w Marcyporębie. Helena przybrała ps. ,,Stokrotka” i działała w szeregach Grupy Operacyjnej ,,Śląsk Cieszyński”, a dokładnie w grupie Łączność 3 Pułku Strzelców Podhalańskich Oddział Partyzancki ,,Harnaś” AK.
Dla konspiracyjnych zadań ważne było jej miejsce pracy. Pracowała bowiem od końca 1935 r. przez okres okupacji niemieckiej w Urzędzie Pocztowym w Brzeźnicy.
Po zakończeniu II Wojny Światowej wyjechała wraz z mężem Piotrem Urbańskim do Katowic, gdzie również była pracownikiem Urzędu Pocztowego.
 |
Porucznik Kazimierz KWIATEK, ps. „Kazek”, „Pożóg”, „Kwiatkowski”.
Grupa Wywiad 3 Pułku Strzelców Podhalańskich Oddział Partyzancki ,,Harnaś” AK. Był oficerem w dyspozycji dowódcy pułku płk. Franciszka Faixa – „Turni”, „Limanowskiego”, „Bystrzańskiego”. Ur. 17 lipca 1912 w Nowych Dworach. Zm. 10 kwietnia 1974 w Vista, powiat San Diego, stan Kalifornia, USA. Biografia i zdjęcia.
|
|
Mjr ks. Józef SZCZURZYDŁO, ps. ,,Kwiatek”
Kapelan Armii Krajowej w 3 Pułku Strzelców Podhalańskich Oddział Partyzancki ,,Harnaś” AK.
Ur. 20.8.1918 r. w Woźnikach, pow. Wadowice.
Zm. 5.12.2001 r. w Derby, Wielka Brytania.
Syn Jana i Anny z domu Latko.
Po ukończeniu 6 klas miejscowej szkoły powszechnej wstąpił w 1930 r do gimnazjum księży Pallotynów w Kleczy Górnej koło Wadowic. Miejsce popularnie zwane na Kopcu w Wadowicach. Po ukończeniu 7 klas gimnazjum został wysłany do nowicjatu w Sucharach nad Notecią (woj. wielkopolskie). Po roku wrócił do Wadowic, by kończyć gimnazjum.
W 1938 roku, po maturze rozpoczął studia filozoficzne w Sucharach, zakończył je w 1940 roku w Wadowicach. Szkołę teologiczną rozpoczął w Ołtarzewie koło Warszawy, gdzie ukończył 2 lata teologii. Trzeci rok studiów odbywał w Wadowicach, po którym otrzymał święcenia kapłańskie w Kalwarii Zebrzydowskiej w Klasztorze Bernardynów dnia
2.05.1943 r. z rąk kardynała Adama Stefana Sapiehy. Mszę prymicyjną odprawił 9.05.1943 roku w kościele w Marcyporębie.
W 1942 r. za zgodą miejscowego rektora wstąpił do oddziałów partyzanckich AK, jako kapelan. Po rozwiązaniu Armii Krajowej wyszedł z lasu z rozkazem nie ujawniania się. Otrzymał następujące odznaczenia: Krzyż Walecznych, Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami. Został skierowany rozkazem od biskupa Wojska Polowego na Śląsk. W Katowicach otrzymał posadę prefekta Gimnazjum Handlowego. Przybrał nazwisko Stanisław Kulig i wymyślono – w celu zacierania śladów – że jest kapelanem z diecezji wileńskiej. Do szkoły przychodził ubrany w mundur Wojska Polskiego w stopniu majora, nosił koloratkę.
W dniu 01.10.1945 r. ujawnił się władzom PRL.
Nie był bezpieczny, musiał uciekać żeby nie zakończyć życia w dole śmierci za działalność antykomunistyczną w szeregach AK. Pod koniec 1945 r. dostał się do Bawarii w Niemczech. W dniu 26.11.1946 r. z Bawarii dostał się do Szkocji. W Golimburg objął posadę wikarego w kręgach polonijnych. W 1948 r. był duszpasterzem wśród Polaków w Baldoock. Następnie w styczniu 1949 r. został przeniesiony do Brandon.
 |
| Stanisława i Wawrzyniec Pilchowie z córeczką Marysią oraz ks. pallotyn Józef Szczurzydło, 1943 r. |
Wawrzyniec PILCH, ps. ,,Wawrzek”
Grupa Kwatermistrzostwo 3 Pułku Strzelców Podhalańskich Oddział Partyzancki ,,Harnaś” AK .
Syn Józefa i Zofii z domu Szczurzydło.
Ur. 2.08.1917 r. w Nowych Dworach, pow. Wadowice.
Zm. 10.06.1959 r. w Katowicach.
Stanisława PILCH, ps. ,,Kaśka”
Grupa Kwatermistrzostwo 3 Pułku Strzelców Podhalańskich Oddział Partyzancki ,,Harnaś” AK.
Z domu Kwiatek, c. Franciszka i Katarzyny z domu Mularczyk.
Ur. 3.07.1919 r. w Nowych Dworach, pow. Wadowice.
Zm. 28.03.2012 r. w Katowicach.
Porucznik - stopień honorowy nadany po wstąpieniu do ZBOWiD.
Stanisława Pilch z domu Kwiatek i Wawrzyniec Pilch zawarli sakrament małżeństwa w 1940 roku w kościele pw. św. Marcina w Marcyporębie. W czasie okupacji mieszkali w Nowych Dworach w domu rodzinnym Stanisławy, należącym do jej rodziców Katarzyny i Franciszka Kwiatków. Działali w wojennej konspiracji, w tym jako kwatermistrzowie w tajnym sztabie płk Franciszka Faixa – zastępcy dowódcy Armii Krajowej Grupy Operacyjnej ,,Śląsk Cieszyński”, w skład której wchodził Podhalański Oddział Partyzancki ,,Harnaś” AK . Dom Kwiatków w Nowych Dworach był miejscem zakonspirowanej kwatery płk. Franciszka Faixa.
Stanisława i Wawrzyniec Pilchowie po zakończeniu II Wojny Światowej wyjechali z gminy Brzeźnica w 1945 r. do Katowic – Ligoty. W nowym miejscu wspólnie prowadzili własną restaurację pn. ,,U Pilcha”, zlokalizowaną obok kopalni ,,Wujek”. Po upaństwowieniu restauracji w 1950/1951 r. Stanisława została zatrudniona tam jako bufetowa (barmanka) i pracowała aż do emerytury. Małżonkowie mieli pięcioro dzieci, w tym jedną córkę.
Andrzej Wasik
Brzeźnica, 1 marca 2016 r.